Przykłady malarstwa klasycystycznego.
Wielkim twórcą tej epoki był malarz francuski JACQUES LOUIS DAVID (1748—1825). Przeżył on dwa wielkie rozdziały francuskiej historii — wielką rewolucję, której służył, i epokę Napoleona I, który mianował go pierwszym malarzem.
Na cztery lata przed wybuchem rewolucji, w r. 1785, maluje David swój sławny obraz Przysięga Horacjuszów, w którym podnosi wprawdzie zalety rzymskich obywateli i patriotów, lecz w rzeczywistości pragnie oddać hołd szeroko pojętym i w jego czasach już aktualnym cnotom republikańskim: męstwu, odwadze, wierności i słowności.
Dziś znakomite to dzieło robi na nas wrażenie świetnego fotogramu z teatralnego przedstawienia o tematyce antycznej: dekoracja w formie trzech arkad w głębi; pierwszoplanowe, niemal dotykalne w swym trójwymiarowym kształcie, jakby obrzucone silnym, światłem reflektora postacie czterech mężczyzn pośrodku sceny, z rękami dramatycznie wzniesionymi ku mieczom; nadto po prawej stronie znajdują się jeszcze postacie „słabych” niewiast i dzieci.
Kompozycja obrazu jest jednolita, zwarta, przejrzysta, a wyraźne przeciwstawienie układów pionowych (kolumny, postacie mężczyzn) i poziomych (linie rąk), mimo dramatyzmu i patosu zawartego w treści, utrzymuje dzieło w pełnej statyczności.
Zbliżonymi środkami malarskimi — linearnym konturem, światłocieniem, skromną barwą — posłużył się David w obrazie z r. 1793, najzupełniej już aktualnym historycznie: Śmierć Marata, przedstawiającym płomiennego republikanina i przyjaciela sankiulotów w chwilę po zasztyletowaniu podczas kąpieli przez fanatyczną żyrondystkę Charlotte Corday. To już nie patetyczne „przedstawienie teatralne”, lecz obraz ukazujący tragizm śmierci w jej pełnej, przejmującej i ludzkiej prawdzie. Głowa Marata opadła na ramię, ręka, którą redaktor „Przyjaciela Ludu” przed chwilą jeszcze pisał list. zwisa bezwładnie, choć palce nie zdążyły jeszcze zwolnić zacisku na piórze. W rozległej płaszczyźnie mroku w tle obrazu czai się groza.
W okresie, w którym David w służbie republiki i rewolucji tworzył swoje najdoskonalsze dzieła, w Polsce działają malarze, pracujący w służbie Stanisława Augusta. Są to przede wszystkim Bacciarelli i Canaletto, artyści, od których ze względu na określoną polską rzeczywistość historyczną odległa była rewolucyjna myśl Davida. Ich malarstwo jednak, łączące w sobie cechy rodzącego się klasycyzmu i ustępującego baroku, klarowne i przejrzyste w formie, zdradzające zaciekawienie zjawiskami współczesnego życia, dobrze wyraża idee polskiego oświecenia.