Pojęcie klasycyzmu należy rozumieć dwojako: z jednej strony jako przejaw umysłowości ludzi doby oświecenia, opartej na wewnętrznej harmonii, racjonalnym sposobie myślenia i bycia, z drugiej — jako typowy dla pewnego okresu zespól cech stylowych, właściwych wszystkim dziedzinom sztuki: plastyce, architekturze, muzyce. Okres klasycystyczny w sztuce przypada na drugą połowę XVIII i pierwsze trzydziestolecie XIX w. W historii okres ten zaznaczył się wystąpieniem młodego, postępowego mieszczaństwa, wielką rewolucją we Francji, po czym następują lata panowania Napoleona, zamknięte kongresem wiedeńskim, gruntującym na długie lata władzę absolutną. U podłoża ruchów społecznych w tym okresie leży ideologia oświecenia.
Na sztukę tego okresu wielki wpływ wywarło odkopanie dwóch miast rzymskich, Herkulanum i Pompei, co pogłębiło wiedzę o starożytności i wzbudziło świeże zainteresowanie sztuką antyczną. Teoretycy sztuki uznali rzymski i grecki ideał piękna za jedyny wzór godny naśladowania.
Architekturę, malarstwo i rzeźbę klasycystyczną łączy zamiłowanie do szlachetnych proporcji, prostota środków wyrazu, statyczność i pewien wyniosły chłód. Malarstwo daje formie pierwszeństwo przed kolorem, kształty modeluje światłocieniem.
W tematyce artyści poszukują chętnie analogii ze starożytnością. Występuje to i w architekturze (wznosi się nawet takie budowle, które są kopią starożytnych), i w rzeźbie (portretowanym osobom daje się kostium starożytny i rysy przypominające rysy Greków i Rzymian), i w malarstwie (komponuje się sceny z historii i mitologii starożytnej, a współczesne stylizuje się na ich wzór).
W klasycyzmie rozróżniamy dwie fazy: w pierwszej klasycyzm łączy się jeszcze z pozostałościami baroku, w drugiej wyraża się już w czystej swej formie, przesyconej wpływami antyku.