Ideologia oświecenia.
Klasycyzm — w odniesieniu do architektury i sztuk plastycznych jest przejawem oświecenia, umysłowego i filozoficznego prądu, trwającego w Europie od końca w. XVII (w Anglii) aż do początku w. XIX.
Filozofowie doby oświecenia — racjonaliści — odrzuciwszy wiarę, zakładają, że źródłem poznania świata jest rozum (ratio). Wnikliwie i pięknie charakteryzuje oświecenie najlepszy polski znawca tej epoki, Władysław Tatarkiewicz:
„W pojęciu oświecenia, definiowanym przede wszystkim przez ogólną postawę filozoficzną i społeczną epoki, tkwią takie rzeczy, jak zapewnienie człowiekowi jego podstawowych praw do uszanowania jego godności, do odebrania nad nim władzy religii i kościoła, do zajęcia wobec świata i życia postawy doczesnej, do pozytywnej oceny doczesności, do usamodzielnienia jednostki, do wyzwolenia jej spod kurateli publicznej, do oddania rozumowi pierwszeństwa nad instynktami, do rozpowszechnienia i spopularyzowania kultury, do materialistycznego pojmowania świata i życia.
Władysław Tatarkiewicz: O sztuce polskiej XVII i XVIII w. Architektura. Rzeźba. Warszawa 1966.
Nauki przyrodnicze i matematyczne wchodzą w okres bujnego rozkwitu, rozwija się wiedza o społeczeństwie w imię organizowania życia w najdoskonalszej społecznie formie. Należną rangę przyznaje się nauce i oświacie publicznej, jako narzędziu w walce z zacofaniem, ciemnotą i przesądami. W Polsce wyrazem tych dążeń była działalność Komisji Edukacji Narodowej (1773—1794), polegająca na reformie szkół, programów, metod nauczania, ideałów wychowawczych oraz rozszerzaniu nauczania powszechnego.
We Francji ideologia oświecenia, przyswojona przez młodą burżuazję, stała się w jej rękach bronią przeciw ustrojowi feudalnemu i przygotowała grunt do wybuchu wielkiej rewolucji (1789 r.). Sprzeciw młodego, postępowego mieszczaństwa budziło wszystko, co wiązało się z feudalizmem jako modelem społecznego współżycia, a więc nierówność stanowa, rozwiązłość warstw wyższych, jak wreszcie sztuka, która w dobie baroku schlebiała gustom arystokracji i utrwalała istniejący porządek społeczny, a w okresie rokoka służyła ilustrowaniu pustych dworskich igralszek i swawolnych zabaw.