Francisco Goya Y Lucientes.
Artystą, w którego sztuce wyraziły się chyba najwcześniej postępowe idee romantyzmu, był Hiszpan FRANCISCO GOYA Y LUCIENTES (1746—1828). Od roku 1789, mianowany artystą nadwornym króla Karola IV, tworzy Goya portrety rodziny królewskiej, w których przedstawia swoich mocodawców w sposób niemal karykaturalny, wydobywając z ich rysów cechy brzydoty i bezmyślności, jakby w ten sposób pragnął dać wyraz swemu przekonaniu o kruszejących fundamentach monarchii. Wkrótce potem jego seria rycin zatytułowana Kaprysy przynosi w kompozycjach bliskich gorączkowym halucynacjom ostrą krytykę stosunków społecznych w feudalnej Hiszpanii, rządzonej przez Inkwizycję, która tępiła wszelkie przejawy postępowej myśli. Największe dzieła malarskie Goi wiążą się z agresją wojsk Napoleona I na Hiszpanię. Upamiętnieniem jednej z dramatycznych chwil z r. 1808 jest namalowany w sześć lat później Obraz Rozstrzelanie powstańców madryckich.
Obraz kompozycyjnie dzieli się na dwie części: po prawej spowity mrokiem pluton egzekucyjny, na sekundę przed salwą, swoją postawą wyuczoną podczas musztry symbolizuje zimny mechanizm zbrodni. Tej zrytmizowanej grupie przeciwstawia Goya skłębioną w oślepiającym blasku grupę powstańców, których gesty wyrażają wszystko: determinację, rozpacz i nienawiść do najeźdźcy. Chociaż kompozycyjnie obie grupy łączy postać mężczyzny pośrodku, z rozpaczą oczekującego wykonania wyroku, główną postacią obrazu jest powstaniec w białej koszuli ze wzniesionymi rękami, w którym artysta skoncentrował cały ideowy wyraź dzieła.
Współczesność tematyki, dramatyzm sytuacji wyrażonej gestem i mimiką, silnie skoncentrowany światłocień, wyrazisty kolor — to wszystko wiąże dzieło Goi ze sztuką romantyzmu, otwierając jednocześnie drogę przyszłym wielkim kompozycjom Delacroix i Daumiera.
Obok wyrazów przedstawiających tragiczne dla Hiszpanii wydarzenia z okresu najazdu wojsk francuskich dziełem Goi jest również wspaniały cykl rycin zatytułowany Okropności wojny.